
روش استفاده :
1- ابتدا یک میکروفن را به کامپیوتر خود وصل کنید.
2- نرم افزار را اجرا کنید.
3- در بخش note/tuning settingامکان تغییرات تیونر وجود دارد که بطور پیش فرض بر روی 440هرتز تنظیم می باشد و در حالت کلی نیاز به تغییر ندارد.
4- اکنون میکروفن را در کنار ساز خود گذاشته و سیمی را که میخواهید کوک کنید به صدا درآورید.
5- کوک فعلی ساز بر اساس نتی که روی تیونر نمایش داده می شود و عقربه تشخیص داده می شود .
6- اگر نت نمایش داده شده با نت مورد نظر که آن سیم باید داشته باشد یکی نبوده و یا عقربه کاملا در وسط قرار نمی گیرد سیم کوک نبوده و لازم است در صورت بالاتر بودن نت اقدام به شل کردن سیم و یا در صورت پایین تر بودن نت اقدام به سفت کردن سیم نمایید.
7- واین کار را آنقدر تکرار کنید تا نت نمایش داده نت مورد نظر بوده و عقربه کاملا در وسط ، عدد صفر را نشان دهد.
چند نکته :
1- با توجه به اینکه هر نت با دوره هفتایی در اکتاوهای پیاپی تکرار می شود ، دقت نمایید که مبادا سیم مورد نظر را یک اکتاو بالاتر یا پایین تر از کوک مورد نیاز ساز کوک کنید که در صورت اینکار امکان آسیب رسیدن به ساز یا پاره شدن سیم وجود خواه د داشت و برای جلوگیری از این اتفاق به ستون سمت راست نرم افزار نگاه کنید تا اکتاو و محل نت را متوجه شوید.
2- ستون سمت چپ شدت صدا را نمایش می دهد و برای آنکه مترونم صحیح نمایش دهد باید میزان صدا از خطی که مشخص شده بالاتر برود.
3-برای جلوگیری از به اشتباه افتادن تیونر در تشخیص کوک سیم در محیط بدون سر و صدا به کوک نمودن ساز اقدام نمایید.
4- در صورتی که نیاز به کوک ربع پرده داشته باشید بجای آنکه عقربه را روی صفر در وسط تنظیم کنید ، عقربه را روی عدد مثبت 50 یا منفی 50 تنظیم نمایید.
دانلود نرم افزار
کوک کردن ساز از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد زیرا نواختن و تمرین ساز بدون کوک درست نه تنها نتایج مناسبی را نخواهد داشت بلکه موجب از بین رفتن حساسیت گوش به عنوان اصلی ترین عامل مهم نوازندگی خواهد بود. در گذشته هنرجویان ساز تار و سه تار پس از سال ها تلمذ در نزد استاد مربوطه توانایی فراگیری روش های کوک کردن ساز تار و سه تار را می آموختند. این روش ها اغلب بر مبنای حساسیت گوش و اتکا به قوه ی شنوایی هنرجویان ارائه می گردید. در شیوه های اموزش مجازی که سعی در ارائه سریع تر مطالب از یکسو و عدم دسترسی مستقیم و حضوری استاد سه تار از سوی دیگر است، می توان از نرم افزار ها و یا ابزار های موجود در سطح اینترنت و بازار استفاده نمود. در زیر به روش های کوک کردن ساز سه تار و تار ، مبنا و انواع کوک های متداول در میان نوازندگان تار و سه تار خواهیم پرداخت:
همانگونه که در پست قبل اشاره شد، از ابزارهای مانند تیونر برای کوک کردساز استفاده می نماییم. اگرچه تیونر ابزاری دقیق و کارامد برای تمامی نوازندگان محسوب می گردد اما بهتر است کوک کردن را پس از طی چند سال از اموزش خود نزد استاد مربوطه بصورت گوشی فراگیرید. تا علاوه بر تقویت دقت و حساسیت گوشتان به درک صحیح و بهتری از کوک ساز برسید. در هر حال شرایط اموزش آنلاین موسیقی ایجاب می نماید که از روش های دیگر کمک آموزشی نیز در جهت فراگیری استفاده نماییم. ابزار های معرفی شده در پست قبلی نیز به خوبی نیاز اولیه شمارا برای کوک نمودن سازتان توسط خود برطرف می نماید.نحوه کار با تیونر را در ادامه شرح خواهیم داد:
ساز سه تار دارای چهار سیم می باشد.که دو سیم اول آن مجزا و سیم های سوم و چهارم سه تار نیز معمولا بصورت مشترک و یکسان کوک می گردند.
در موسیقی ایرانی مبنای واحد و مشخصی برای کوک سازهایی چون تار و سه تار موجود نمی باشد و نوازندگان غالبا بر اساس سلیقه شخصی و حس و حال خود در لحظه ساز را با اندک تغییراتی کوک می نمایند. این امر در ابتدا کمی موجب سردرگمی هنرجویان و علاقه مندان می گردد اما در ادامه موجب تنوع در صدادهی و رنگ آمیزی صوتی ساز ها می گردد.
به عنوان مثال سیم اول سه تار که به سیم DO نیز مرسوم می باشد در ساز بسیاری از اساتید با تغییراتی در کوک بروی نت های متفاوتی چون Si ، La و ... نیز کوک می گردد. دلیل این امر تنها سلیقه شخصی نوازنده و فیزیک صوتی ساز وی می باشد. ما نیز بر همین اساس و بر مبنای شیوه های متداول اقدام به تعیین نت هر سیم خواهیم نمود.
همانطور که گفته شد سیم اول را سیم Do می نامند و منظور نت اول چرخه ی توالی نت ها (دو) می باشد.در سازهایی مانند سه تار می توانیم بسته به نوع ساز کمی این سیم را شل تر نموده و بروی نت هایی همچون Si و Si (بمل) و یا La , ... نیز کوک نماییم. کوک پیشنهادی برای آْموزش ما برای سیم اول نت Si می باشد. جدای از بحث سلیقه ای با وجود ضخامت سیم های سه تار و عدم تسلط هنر جویان در کوک امکان پاره شدن سیم در نت های بالاتر همچون نت مبنا ( دو) نیز جود دارد و کوک کردن سیم اول بروی نت سی ازین امر نیز تا حدودی جلوگیری خواهد نمود.
حال به سراغ تیونر خواهیم رفت و پس از روشن نمودن آن، بروی سیم اول مضراب می زنیم علامت های نشان دهنده ی روی تیونر نشاندهنده نت های موسیقی می باشند. در ابتدا ممکن است این حروف برایتان نا آشنا باشد در جدول زیر حروف دستگاه تیونر و نت معادل آن را برای شناخت بهتر قرار خوهیم داد.
D | E | F | G | A | B | C |
Re | Mi | ِّFa | Sol | La | SI | DO |
همانطور که اشاره شد سیم اول را بروی نت Si کوک می نماییم. یعنی پس از نواختن مضراب بروی سیم اول سه تار، طبق جدول فوق دستگاه مترونوم می بایست نت B را نشان دهد. درصورت چرخاندن بیش از حد گوشی ساز با سفت شدن بیش از حد آن، امکان پاره شدن آن بسیار می گردد. توصیه می گردد با وجود آشنایی نداشتن به نحوه کوک در ابتدا، پس از هربار چرخاندن گوشی به آرامی به سیم نواخته و با دستگاه نت مورد نظر را چک نمایید تا به نت مورد نظر برسید. همانطور که گفته شد سیم های سه تار معمولا بالارفتن کوک را تا حدود نت های DO , Re تحمل می نمایند و سپس پاره خواهند شد.
پس از کوک نمودن سیم اول نوبت سیم دوم می رسد. سیم دوم نیز به نام سیم سل Sol شناخته می شود که به دلیل اینکه سیم اول نیم پرده پایین تر از نت دو یعنی بروی نت سی کوک گشته است، سیم دوم را نیز به جای سل نیم پرده پایین تر می آوریم. بدین ترتیب سیم دوم با توجه به علامت های مترونوم و بر طبق جدول بالا بروی F (دیز) کوک می گردد.
در دروس اولیه و مراحل ابتدایی نوازندگی دوسیم سوم و چهارم را که به سیم های بم نیز معروف می باشند یکسان و مانند سیم اول کوک می نماییم. یعنی طبق توضیحات فوق در صورتیکه سیم اول بروی نت سی و حرف B بروی مترونوم کوک گردیده است دو سیم سوم و چهارم را نیز طبق سیم اول بروی همان نت سی و با ترتیب توضیح داده شده کوک می نماییم.
نویسنده: هفت حصار
http://www.hafthesar.blogfa.com
جلیل شهناز هنرآموخته مکتب خانوادگی اش و رشد یافته در محیط هنرپرور اصفهان است. هنر موسیقی شهناز معنی کلاسیک موسیقیست، شهناز هنرمندیست از تبار مطربان قدیم ایران زمین.
بداهه نوازی های شهناز در تاریخ موسیقی ایران بی نظیر و همواره زبانزد بوده است. این پختگی و تسلط او روی حالتها و فضاهای موسیقی ایرانی را حتی می توان در اجراهای دوره جوانی او دید که نشاندهنده نبوغ اوست. از مشخصه های مهم جلیل شهناز شناخت بالای او روی ساز تار است؛ شهناز تار را رام شده در دست دارد و به هر سو که خواهد می برد( نکته ای که بسیاری از تارنوازان جدید در آن ضعف بسیار دارند!) سه گاه جلیل شهناز
در دست راست، فشار روی مضراب و خرک، زاویه مضراب نسبت به سیم، سرعت برخورد آن با سیم، فاصله محل برخورد مضراب با سیم نسبت به خرک و نوع قرار گرفتن مضراب در دست، همه و همه در جمله جمله موسیقی او با دقت و ظرافت مورد بررسی قرار گرفته و با مهارت نواخته می شود.
ریزهای او نسبت به نوع موسیقی گاهی سریع، گاهی شمرده و شفاف است. این ریزها در جملات مختلف موسیقی نسبت به اقتضای قطعه استفاده می شود و در موارد بسیاری، قطعات، حتی بدون ریز و فقط با مضرابهای متنوع تک اجرا می شود و گاهی با کندکاری دست چپ ... قسمتی از کنسرت جلیل شهناز

جلیل شهناز
در استیل نوازندگی شهناز هیچگونه انقباضی دیده نمی شود و همواره عضلاتش لخت و نرم است. در این نوشته قصد نداریم به نواسازی شهنازی بپردازیم، ولی باید اشاره کنیم که نوازندگی شهناز با تغییر مقامها تا اندازه ای تغییر سبک می دهد؛ نیز با تغییر سازهای همنواز ... دقیقا" این اتفاق در ساز احمد عبادی دیده می شود. با این حال عده ای سه تار نوازی احمدعبادی را فقط با تک سیم و مضرابهای شمرده و چپهای قوی می شناسند در صورتی که عبادی هم با سه تارهای گوناگون در دستگاههای مختلف با ارکسترهای متفاوت اجراهای متفاوت داشته. این از مشخصه های هنرمندان قدیمی بود که موسیقی را با احساس و نه ماشینی می نواختند و بدون تعصب به نتیجه صدای همنوازی یا تکنوازیشان توجه می کردند.
- متد هنرستان موسیقی ملی: کتب دستور مقدماتی تار و سه تار ( در دوجلد) به کوشش اساتید موسی معروفی و روح الله خاقی یکی از قدیمی ترین و معتبر ترین آثار آموزشی موجود می باشد. بدون شک اکثر نوازندگان معاصر و اساتیدی که بعد ها دست به ایجاد مکاتب آموزشی مستقل زده اند با همین شیوه ی اموزشی پرورش یافته اند ازاین رو ضمانت اموزشی و کیفی این متد در طول سال ها اثبات گردیده است.
درین شیوه طرح دروس با بسطی منطقی و متناسب ارائه گردیده اند. هنرجویان پس از شناختن پرده های ساز در نواحی بالا، میان، و انتهای دسته ساز با ریتم های متداول، اتودهای تکنیکی متناسب و در نهایت چند آهنگ کوتاه که از نکات آموزشی، تکنیکی و زیبایی شناسانه بسیاری برخوردارند آشنا می گردند . در نهایت در کتاب دوم نیز با دیگر گام های متداول، قطعات رایج و آهنگ های محلی زیبایی آَشنا می شوند. بخشی از رسالت کتب هنرستان ، آشنایی هنرجویان مبتدی با یکی دو دستگاه مهم ردیف دستگاهی و حال و هوای دستگاه ها می باشد اما بطور ویژه تاکیدی بر آموزش بر پایه ردیف دستگاهی نداشته و با آموزش نکات مهم و تکنیکی، آن هارا برای ورود به مرحله بعدی یعنی آموزش ردیف دستگاهی آشنا می کند.
- متد جلال ذوالفنون: یکی از نوازندگان برجسته سه تار و از شناخته شده ترین چهره های سه تار نوازی در روزگار معاصر جلال ذوالفنون می باشد که آثار بیشمار وی در زمینه تکنوازی و گروه نوازی سه تار، با کلام و بی کلام در خاطره بسیاری از علاقه مندان به موسیقی ایرانی ماندگار است. بی شک یکی از دلایل ترغیب جوانان و علاقه مندان به سه تار خاصه در دهه های 60 و 70 فعالیت های گسترده این استاد ارجمند می باشد. وی با تکیه بر تجربیات فردی در طی سالیان متمادی اقدام به تدوین متد مستقلی برای ساز سه تار نموده است.
ارزش این متد و نقطه قوت آن در استقلال مفاهیم اموزشی برای ساز سه تار می باشد. نکته ای که پیش از این توجه چندانی بدان نمی گردید. شباهت های بسیار ساز سه تار با تار منجر به قرار گرفتن این ساز به عنوان ساز دوم نوازندگان تار گردیده است و به همین ترتیب مؤلفینی که اقدام به انتشار کتب آموزشی تار نموده اند ، صرف نظر از هرگونه بازبینی در مفاهیم ارائه شده تنها با اوردن نام سه تار در کنار تار بروی جلد کتاب خویش از هردوجنبه داستان سود جسته اند.
شیوه آموزشی فوق تا حدودی شباهت به شیوه ی ارائه شده توسط موسی معروفی در کتب هنرستان دارد. ابتدا آموزش پرده های بالا دسته و سپس ناحیه میانی و انتهایی دسته سه تار پرداخته است. با این تفاوت که دروس را در قالبی جدید تحت عنوان پزیسیون های مستقل ارائه نموده است. از سوی دیگر پس از ارائه نکات فوق به سراغ ردیف دستگاهی رفته و با بیانی ساده به ارائه مطالب پرداخته است.
متد حسین علیزاده: حسین علیزداه نیز یکی از نوازندگان شناخته شده و ارزشمند ساز تار و سه تار می باشد. وی نیز متدی مستقل برای آموزش ساز تار و سه تار ارائه داده است. درین روش به ترتیب به موضوعات شناخت ریتم، پرده شناسی و جای نت ها بروی دسته سه تار، آشنایی با فواصل دستگاه ها و در نهایت اتودها و تمرینات تکنیکی برای روان شدن دست و مضراب پرداخته شده است.درین روش برخلاف روش های قبلی که مباحث اشاره شده را به ترتیب و همسو با حرکت هنراموز از ساده به دشوار پی گرفته اند، هر قسمت را جداگانه و بطور کامل آموز داده است.
تجربه ی آموزشی چندین ساله نشان داده است که هنرآموزان در ابتدا برای درک ریتم و مباحث مربوط به آن نیاز به گذشت زمان خواهند داشت و توقف درین مراحل به منظور فراگیری مناسب توسط هنرآموز منجر به اتلاف بیش از حد زمان خواهد شد. حال آنکه در کنار این مفاهیم در صورت تدوین مرحله به مرحله، می توان به مرحله های دیگر نظیر نواختن عملی ساز و شناخت پرده های سه تار و .... پرداخت.نکات دیگری چون استفاده از شیوه اتانینی ابداعی توسط علیزاده تحت هجاها و اواهایی جدید نیز دارای اشکالاتی می باشد.عدم معرفی و آموزش اصطلاحات اولیه و حتی نت های موسیقی ( برای هنرجویان تازه کار) یکی از اشکالات دیگر این کتاب است.
متد کیوان ساکت: کیوان ساکت نیز از جمله نوازندگان ساز تار و سه تار می باشد که اقدام به تالیف و انتشار کتاب های آموزشی برای این دو ساز نموده است وی ابتدا کتاب های (( شیوه آموختن تار و سه تار)) را در دو جلد ارائه داد و بعد ها نیز با تکمیل موارد گذشته و رفع نواقص موجود در آن، مجموعه ای تازه با نام (( بیایید تار و سه تار بنوازیم)) را منتشر نمود. متد فوق نیز اگرچه بر خط و مشی و رویکردی مجزا تالیف گردیده است اما به نوعی در ساختار همانند دستور تارو سه تار موسی معروفی تدوین گردیده است. ابتدا به شناخت مفاهیم اولیه و پرده شناسی در ناحیه دسته سه تار پرداخته و سپس با آوردن نمونه هایی از ردیف ماهور در کتاب اول بسط و گسترش یافته است. با این وجود مطالب این مجموعه نیز در جلد اول ، در قیاس با نمونه کتب هنرستان موسیقی ملی از حجم کم تری برخوردار می باشد.
از آنجا که درین مبحث به نقد آثار فوق نخواهیم پرداخت از تامل بیشتر بروی متدها خودداری خواهیم نمود.
http://www.hafthesar.blogfa.com/
مطلبی که پیش رو دارید نوشته آرین شرادر است که برگردان آنرا به پارسی میخوانید: چوب با رطوبت منبسط و در هوای خشک منقبض میشود. ساز ها می توانند هم در مقابل هوای خشک هم در مقابل هوای شرجی مقاوت کنند البته به شرط آنکه زمان کافی برای وفق دادن با محیط به آنها داده شود. اما تغییرات سریع مشکلاتی را بوجود می آورد.
بدترین کاری را که می توان با ساز انجام داد بیش از حد مرطوب کردن ساز در هوای خشک است.
اگر خانه یا استودیوی شما خیلی خشک است و ساز ارزشمندی دارید از اسپری و رطوبت سنج دقیق استفاده کنید.البته بیش از حد مرطوب کردن از مرطوب نکردن هوا بد تر است.
بهترین راه نگاه داشتن ساز در ابریشم است(پارچه داخل کیف ساز). ابریشم طبیعی و یا پارچه پنبه ای فشرده بافته شده سرعت انتقال رطوبت را کم میکند. الیاف مصنوعی این اثر را ندارند.
سعی کنید سازتان را در یکنواخت ترین شرایط ممکن نگه دارید. رطوبت نسبی 35 تا 50 درجه برای خانه مناسب است.
اگر ممکن است ساز خود را از خانه بیرون ببرید و یا ممکن است مدتی پیاده راه بروید در روزهایی که هوا بد میباشد اینکار را نکنید و یاحتما از اتومبیل استفاده کنید.
هوای بیرون بعد از حدود 5 دقیقه به داخل جعبه سازتان نفوذ میکند. بیاد داشته باشید سازتان بر خلاف شما منبع گرمای درونی ندارد.
اگر دستتان از سرما کرخت شد از آن به عنوان راهنما برای سازتان استفاده کنید. هنگامی که به مکان جدیدی میرسید به سازتان فرصت توافق با محیط را بدهید.
بلافاصله پس از ورود به جایی از سازتان استفاده نکنید.
پس از رسیدن به مکان جدیدی برای چند دقیقه ساز خود را در جعبه اش باقی گذارید. به این صورت تحمل جابجایی را آسان کرده اید. یک لیوان چای بنوشید و بگذارید یخ دستتان باز گردد!
با این تمهیدات می توانید نیاز به تعمیر را کاهش داده و عمر سیمها را زیاد کنید. آگاهی از محیط اطراف و با دقت تمیز کردن ساز و مراقبت از آن میتواند نیاز شما را از رفتن به مغازه تعمیر ساز کم و یا بر طرف کند.
از سایت:harmonytalk.com
کلمات کلیدی: آموزش، تدریس، آموزشگاه، موسیقی، تار، سه تار، منطقه 12، جنوب تهران، شرق تهران، مرکز تهران، آموزش نی، آموزش تنبور، آموزش تنبک، منطقه 11
معمولا" آلات موسیقی ای که شامل سیم و دسته هستند، پس از مدت زمانی باید رگلاژ دسته شوند چراکه مقداری جاخوردگی در دسته ساز بوجود می آید. در سالهای اخیر که چسب چوب و دیگر انواع چسبهای صنعتی به بازار آمده، عده ای مبادرت به استفاده از این نوع چسبها می کنند که متاسفانه ساز تولید شده آنان جنبه یکبار مصرف پیدا می کند چون در آینده دور (مثلا 70 یا 80 سال دیگر) پس از هرگونه جاخوردگی، پیچ خوردگی، شکستگی بر اثر حوادث و ضربه، دیگر ساز را نمی توان ترمیم اصولی کرد، چون اصولا" این چسبها باز نمی شوند.
در صورتیکه سازگران قدیم که از چسب گرم سریشم استفاده میکردند به ساز اجازه میدادند تا بتواند قابل تعمیر باشد… امروز هم اگر کمی بوی بد سریشم را تحمل کنیم و قدری حوصله و صرف وقت را چاشنی این فن والا و ذیقیمت کنیم، محصولی بهتر و اصولی تر بدست میاید که رضایت نسلهای بعد را نیز به همراه خواهد داشت.
پیش از جاگذاری میخ های بیخ دسته، محل را سوراخ کنید
بر اثر کوبیدن میخ های بیخ دسته تار، پس از گذشت زمان ترکهایی (آن هم در محل خطرناکی مثل بیخ دسته!) ظاهر میشود که برای اجتناب از این خسارت میتوان قبل از کوبیدن هر میخ، با مته هم شماره میخ، سوراخی ایجاد کرد و پس از آن میخ را در سوراخ ایجاد شده با فشاری بسیار کمتر فقط "جا زد" نه آنکه با چکش کوبید.
مشکلات نوازندگان چپ دست
همیشه نوازندگان و هنرآموزان چپ دست تار و سه تار با مشکلاتی روبرو هستند؛ یا ساز را همچون دیگران بدست میگیرند که در این صورت نمیتوانند همچون یک راست دست ساز بزنند و پیشرفت کنند و یا ساز را چپ دست می کنند که در این صورت به چند مشکل دیگر بر می خورند:
اول اینکه همیشه باید ساز خود را به کلاس بیاورند و ببرند. دوم اینکه، اگر جایی سازی ببینند نمی توانند آنرا بیازمایند، دیگران هم در مورد ساز ایشان همین مشکل را دارند. سوم اینکه، ساز انتخابی و خریداری شده آنان ممکن است پس از چپ دست کردن افت شدیدی کند، چراکه سیمهای بالا و پائین جابجا شده است که متاسفانه در این سه مورد تقریبا" چاره ای جز تحمل نیست! ولی در مورد چهارم، هنگامیکه بخواهیم سازی را اصطلاحا" چپ دست کنیم، ناچار باید یک ناو در جهت معکوس با ناو موجود روی دسته ایجاد کنیم.
این عمل که قدری کارگاهی است و نیز موجب مراجعات بعدی میشود و ضمنا پس از نتیجه کار شکل و ظاهری یکسان و قرینه با ناو قبلی حاصل نمیشود، مشکل ایجاد میکند. پیشنهاد اینکه به سادگی کلیه سازها را از ابتدا با دو ناو بسازیم، یعنی هرکدام در یک طرف دسته تار یا سه تار وسپس ساز را به اصطلاح رنگ و لاک کنیم.
شیارهای خرک را تا حد امکان زیاد کنید
بر روی خرک بعضی سازهای جدید فقط به تعداد سیم های آن ساز شیار وجود دارد که پیشنهاد می شود بر روی تاج خرک تا جایی که میسر است شیار بیندازیم، چراکه بعضی کوکهای قدیمی را باید با تغییر محل سیم همراه کنیم؛ ضمن آنکه بدین ترتیب هر نوازنده میتواند به سلیقه خود جای سیمها را تغییر دهد.
از سایت:harmonytalk.com
نتایج تحقیقات علمی و روان شناسی اعلام می کند که زیباترین اشکال و سطوح از نظر انسان ها، آنهایی هستند که در ابعاد آنها نسبت طلایی بکار رفته است. این نسبت به عنوان عدد فی خوانده می شود و معادل آن به صورت اعشاری در حدود 1.618 است.این نسبت را در دوره رنسانس نسبت اسمانی و از قرن 19 نسبت طلایی می خوانند.
با نگاه دقیق به اندازههای تار یحیی متوجه میشویم که ابعاد کاسه تار به اندازه 34 در 21 یکی از دقیقترین مستطیلهای طلایی است.(مستطیلی است که نسبت عرض و طول آن 1.618 باشد که از نظر زیباییشناسی شکیلترین و زیباترین مستطیل است).البته در بعضی از تارهای آخر یحیی اندازه 35.1 در 21.7 نیز مشاهده شده که همان نسبت طلایی را دارد.
ازطرف دیگر اندازه خطی که کاسه و نقاره را به دو نیم میکند در پایینترین نقطه اتصال با کف کاسه در فاصلهی نسبت طلایی از طول کاسه تار است خرک تار نیز دقیقآ با همین نسبت بروی دهانه تار قرار میگیرد.
یعنی اگر طول کاسه را 34 بدانیم محل قرار گیری خرک در فاصله 21سانتی از بیخ دسته است.
علاوه بر این نیز محل زدن مضراب بر سیمهای تار در فاصله معکوس محل خرک است.و این در حالی است که محل ضربه به سیم بر روی سیمهای سه تار که همین طول سیم مرتعش را دارد در حدود 1.5 تا 2 سانتیمتر جلوتر ،به طرف دسته است.
طرح در ابعاد دقیق نیست
بدون شک تراشیدن کاسهی تار در ابعاد و تناسبات طلایی فقط میتواند ناشی از چشم زیباییشناس استاد یحیی باشد که نه فقط در ابعاد کاسه بلکه در تراش تمام منحنیهای کاسه، نقاره و دهانهها به زیباترین فرم و لطیفترین قوسها و منحنیها تجلی یافته است. البته عده ای ممکن است فکر کنند که تناسبات طلایی از ذهن غربی ها و از دید زیبایی شناسی انان بدست آمده است، در حالی که این تناسب در ابعاد بدن انسان و در اندازه های برگ گیاهان و در طبیعت به وفور دیده می شود .
شاید بد نباشد که به تناسبات طلایی که در ویلنهای استرادیواری نیز بکار رفته توجه کنیم. البته این مطلب در سایتهای مربوط به ویلنسازی مورد بررسی قرار گرفته است ولی شاید دیدن ویلن و تناسبات آن جالب باشد.
برگرفته از کتاب “هنر طراحی ویلون” نوشته سرجیو موراتف
به هر صورت باید اذعان کرد که این بحث فرصت و مطلب بیشتری را میطلبد که شاید در زمانی دیگر بتوان آن را بهتر و کاملتر بررسی کرد.
از سایت:raminjazayeri.com
در سال 1316 در آباده متولد شد. در کودکی به همراه خانوادهاش به تهران آمد و فراگیری موسیقی را در ده سالگی در خانواده ای اهل موسیقی شروع کرد. برای ادامه? تحصیل به هنرستان موسیقی ملی رفت و در آنجا با سازهای دیگر چون تار و ویلن آشنا شد. ویلن را نزد برادرش محمود ذوالفنون آموخت. در هنرستان از رهنمودهای موسی معروفی در زمینه تکنیک سهتار برخوردار شد. همزمان با تأسیس رشته موسیقی در دانشکده هنرهای زیبا، به آنجا راه یافت. آشنایی با شخصیتهای موسیقی ملی ایران از جمله نورعلیخان برومند و دکتر داریوش صفوت، شناخت تازهای از موسیقی اصیل ایران و امکانات وسیع سهتار برای وی به ارمغان آورد و از سال 1346 فعالیت خود را روی سهتار متمرکز کرد.
او از روشهای اساتیدی چون ابوالحسن صبا، ارسلان درگاهی و همچنین راهنماییهای احمد عبادی بهره یافت. پس از پایان دانشکده در همان جا و در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ملی به تدریس سهتار پرداخت. در این سالها از راهنمایی یوسف فروتن و سعید هرمزی که از نوازندگان قدیمی سهتار بودند برخوردار گردید.
جلال ذوالفنون آثار نوشتاری و صوتی فراوانی در زمینه? موسیقی ایرانی از خود به جای گذاشته که از بین آنها میتوان آلبومهای گل صدبرگ و آتش در نیستانبا صدای شهرام ناظری را نام برد. همچنین از دیگر آثار او میتوان به مستانه، سرمستان و شب عاشقان با صدای علیرضا افتخاری و آلبوم شیدایی با صدایصدیق تعریف اشاره کرد.
ذوالفنون سالیان متمادی در زمینه تحقیق و تتبع گام برداشت و کوشید جوانان را با این قلمرو آشنا کند. مهمترین کار وی پس از تحقیق، تدریس بود. کتابی با عنوان گل صدبرگ (به کوشش سروش قهرمانلو) که مجموعهای از نوشتهها و خاطراتش درباره موسیقی است، از او منتشر شدهاست.[2]
جلال ذوالفنون در 28 اسفند ماه سال 1390 در اثر خونریزی داخلی پس از جراحی قلب باز، در بیمارستان البرز کرج درگذشت و به وصیت خودش وبا حضور دوستاران و خویشانش در قبرستان امامزاده طاهر کرج دفن شد.
از ویکیپدیا، دانشنامه? آزاد
جلیل شهناز (1 خرداد 1300 اصفهان - 27 خرداد 1392 تهران) یکی از سرشناسترین نوازندگان تار و سه تار سده? اخیر در ایران بود.
زندگینامه:
جلیل شهناز، در سال 1300 در اصفهان به دنیا آمد. تقریباً همه اعضای خانواده وی با موسیقی آشنایی داشتند و در رشتههای مختلف هنر از جمله تار، سهتار، سنتور و کمانچه به مقام استادی رسیدند. پدرش «شعبانخان» علاقه وافری به موسیقی اصیل ایرانی داشت و علاوه بر تار که ساز اختصاصی او بود، سهتار و سنتور هم مینواخت. عموی او غلامرضا سارنگ (سارنج) هم از نوازندگان کمانچه بود.
جلیل شهناز، از کودکی به موسیقی علاقهمند شد و نواختن تار را در نزد عبدالحسین شهنازی و برادر بزرگ خود حسین شهناز که به خوبی ساز مینواخت، آغاز کرد. پشتکار زیاد و استعداد شگرف جلیل به حدی بود که در سنین جوانی از نوازندگان خوب اصفهان شد.
در کتاب «موسیقیدانان ایرانی» نوشته پژمان اکبرزاده آمده است: «شهناز نوازندگی در رادیو اصفهان را از سال 1328 آغاز کرد و در سال 1336 به دعوت سازمان رادیو به تهران آمد و در برنامههای گوناگونی مانند برنامه گلها، ارکستر حسین یاحقی و... به عنوان تکنواز و همنواز به فعالیت پرداخت. وی همچنین در گروه «یاران ثلاث» (همراه با تاج اصفهانی و حسن کسایی) و گروه اساتید موسیقی ایران کنسرتهای بسیاری را در داخل و حارج از ایران اجرا نمود. شهناز در برنامههای جشن هنر شیراز نیز حضوری فعال داشت.»
این نوازنده تار در طول زندگی هنری خود با هنرمندان والای کشور از جمله فرامرز پایور، حبیبالله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم، علی تجویدی، منصور صارمی، رضا ورزنده، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، اسدالله ملک، حسن کسائی، محمد موسوی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، محمودی خوانساری،عبدالوهاب شهیدی، اکبر گلپایگانی، حسین خواجه امیری، محمد رضا شجریان، حسن زیرک(خواننده بزرگ کرد)، علیاصغر شاهزیدی، طباطبائی و محمد اصفهانی همکاری داشتهاست.
وی در دهه? 1360 همراه با فرامرز پایور (سنتور)، علی اصغر بهاری (کمانچه)، محمد اسماعیلی (تنبک) و محمد موسوی (نی) «گروه اساتید موسیقی ایران» را تشکیل داد و با این گروه، مسافرتهای متعددی به کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکا داشت.
وی در سال 1383 به عنوان چهره ماندگار هنر و موسیقی برگزیده شد. همچنین در 27 تیر سال 1383، مدرک درجه یک هنری (معادل دکترا) برای تجلیل از یک عمر فعالیت هنری به جلیل شهناز اهدا شد.
در سال 1387، محمدرضا شجریان، گروهی که با آن کار میکرد را به افتخار جلیل شهناز، گروه شهناز نام گذاشت.
جلیل شهناز، علاوه برنواختن تار، که ساز اختصاصی اوست، با نواختن ویولون، سنتور و تمبک و آواز -سه تار نیز آشنایی کامل دارد؛ که تمام فایلهای صوتی استاد موجود است و در درجه استادانی چون یاحقی -پایور مینوازد. معروف است که او در شیوه نوازندگی میتواند با ساز خود علاوه برنواختن، آواز هم بخواند.
کیومرث، علیرضا، فرشته، فریبا، فروزنده و نوشین از فرزندان استاد شهنار هستند که در کشورهای آمریکا، فرانسه و ایران اقامت دارند.
درباره شیوه نوازندگی جلیل شهناز
در آیین نکوداشت جلیل شهناز و درویش خان در فرهنگسرای هنر در سال 1385 گفته شده است:
حسن کسائی: شناخت موسیقی کار هرکسی نیست. همه موسیقی را گوش میدهند و دوست میدارند اما کسی که سره را از ناسره تشخیص بدهد و بتواند درک مقاماتی را که استاد شهناز نواختهاند داشته باشد بسیار نادر است. همه ساز میزنند و همه خوب ساز میزنند ولی قدرت نوازندگی و محفوظات و لحظات موسیقی که آقای شهناز میدانند و اجرا کردهاند، چیزی که در دست همگان باشد نیست. یعنی ردیف موسیقی ایران نیست. قدرت آقای شهناز در جواب دادن و دونوازی خارق العادهاست. من 60 سال با ایشان همنوازی کردهام و ساز بنده با ساز شهناز گره خوردهاست.
محمدرضا شجریان: ساز شهناز در من زندگی میکند و من با ساز شهناز زندگی میکنم. من تنها خوانندهای هستم که خودم را شاگرد جلیل شهناز میدانم. ساز این نوازنده بی بدیل، یک ساز آوازی است؛ برخلاف دیگر نوازندهها که 80 درصد سازی میزنند و فقط 20 درصد آوازی. جلیل شهناز به بیان واقعی در نوازندگی تار رسیده است؛ چرا که در گیرودار ردیف و تقلید از دیگران نماند و مانند آبشاری خروشان در جریان است.
داریوش پیرنیاکان: جلیل شهناز هنرمندی است که زاوایای بسیاری در سازش نهفتهاست. وی علاوه براشراف کامل بر ردیف و رموز آن، ویژگی منحصربهفردی دیگری نیز داشت. جواب آوازهای شاهکار و بی نظیر، استفاده از تمام امکانات ساز، نواختن بسیاری از گوشههای مهجور، رعایت جملهبندی در نوازندگی از جمله ویژگیهای نوازندگی جلیل شهناز است.
استادپرویز یاحقی: شهناز دفتر تار را بست
یک عمر توان به ساز دمساز شدن | وز ساز نواختن سرافراز شدن | |
صد سال توان به تار مضراب زدن | اما نتوان جلیل شهناز شدن |
درگذشت
جلیل شهناز پس از یک دوره بیماری صبح روز دوشنبه 27 خرداد 1392 در بیمارستان آراد درگذشت محمدرضا شجریان پس از درگذشت جلیل شهناز گفت: "استاد جلیل شهناز در من شور و عشق آفرید و من با صدای تار شهناز بدین جا رسیدم و کلمه? استاد فقط لایق شهناز و استاد جلیل شهناز را بسان حافظ که تکرار ناشدنیست و با احترام به تمام نوازندگان تار پس از استاد شهناز باید دفتر تار ایران بسته شود."
پس از درگذشت جلیل شهناز، رامیز قلی اف نوازنده برجسته تار در جمهوری آذربایجان پیام تسلیتی به همین مناسبت از طریق سفارت جمهوری اسلامی ایران ارسال نمود.
آثار
- آلبوم "عطرافشان" (همراه با تمبک محمد اسماعیلی)."زبان تار" (تا تمبک جهانگیر ملک)...
- کتاب «گلهای جاویدان» (پانزده قطعه برای تار و سه تار). نت نگاری: هوشنگ ظریف. انتشارات سرود، تهران، 1379. برخی از آلبومهای جلیل شهناز:
- حضور در برخی شماره های مجموعه آلبوم آشنایی با شیوه آواز استاد غلامحسین بنان
- غمزده (همایون خرم، جلیل شهناز، امیرناصر افتتاح)
- پانزده قطعه برگزیده برای تار
- تار و ترمه
- شور و زندگی
- عشق و زندگی
- انتظار دل، خلوت گزیده (باصدای استاد محمدرضا شجریان)
- نرگس مست (باصدای حسام الدین سراج)
- سکوت (باصدای شادروان ایرج بسطامی)
- گل من (باصدای ایرج (حسین خواجه امیری))
- تمنای وصال (باصدای عبدالحسین مختاباد)
- کنسرت اساتید موسیقی ایران (باصدای شهرام ناظری و اجرای گروه اساتید موسیقی ایران)
- کرشمه نرگس (باصدای سیامک شجریان، برادر استاد محمدرضا شجریان)
- شمع لرزان (اسدالله ملک، جلیل شهناز، منصور صارمی، جهانگیر ملک)
- دل شیدا (باصدای شهرام ناظری و اجرای گروه اساتید موسیقی ایران)
- دفتر تار
- عطرافشان
- افتخار آفاق
- باغ نوا
- رهاورد
- زبان تار
- آوای جان
- آوای شهناز
- قطره شبنم (اسدالله ملک، منصور نریمان، مجید نجاحی، جلیل شهناز، فرهنگ شریف، فضلالله توکل، جهانگیر ملک)
- حماسه ایران (ادیب برومند، جلیل شهناز، پرویز یاحقی، جهانگیر ملک)
- چهارباغ (گروه اساتید موسیقی ایران)
- نوبهار (باصدای علی رستمیان)
- دل من (باصدای علی رستمیان)
- یاران زندهرود (جلالالدین تاج اصفهانی)
- به اصفهان رو (جلالالدین تاج اصفهانی)
- موج آتش (همایون خرم، جلیل شهناز، امیرناصر افتتاح)
- صد سال تار (هنرمندان مختلف از جمله جلیل شهناز، محمدرضا لطفی و...)
- چهار مضراب
- شب مهتاب (باصدای علی رستمیان)
- نغمه نوروزی (باصدای علی رستمیان)
- راز (جواد معروفی، پرویز یاحقی، جلیل شهناز، جهانگیر ملک، محمد اسماعیلی)
- مهر (پرویز یاحقی، جلیل شهناز، امیرناصر افتتاح)
- نوید بهاری
- شهناز شهنواز
- پانزده قطعه برای تار
- چهارباغ
از ویکیپدیا، دانشنامه? آزاد